Kanun
Numarası
: 5941
Kabul
Tarihi
: 14/12/2009
Yayımlandığı R.Gazete : Tarih: 20/12/2009 Sayı : 27438
Yayımlandığı Düstur : Tertip : 5 Cilt
: 49
Amaç ve kapsam
MADDE 1 – (1) Bu Kanunun amacı, çek defterlerinin içeriklerine,
çek düzenlenmesine, kullanımına, çek hamillerinin korunmalarına ve kayıt dışı
ekonominin denetim altına alınması önlemlerine katkıda bulunmaya ilişkin
esaslar ile çekin karşılıksız çıkması ve belirlenen diğer yükümlülüklere aykırılık
hâllerinde ilgililer hakkında uygulanacak yaptırımları belirlemektir.
(2)
Bu Kanunda hüküm bulunmayan hâllerde genel hükümler uygulanır.
Bankanın araştırma yükümlülüğü, çek
hesapları ve çek defterleri
MADDE 2 – (1) Bankalar, çek hesabı açılması ile ilgili olarak bu
Kanunla kendilerine verilen görev ve yükümlülükleri yerine getirirken, çek
hesabı açtırmak isteyenin yasaklı olup olmadığını bu Kanun hükümlerine göre
araştırırlar; ayrıca ilgili kişinin ekonomik ve sosyal durumunun
belirlenmesinde gerekli basiret ve özeni gösterirler.
(2)
Bankalar, çek hesabı açtırmak isteyenlerin yasaklılık durumuna ilişkin Risk Merkezi ile adli sicil
kayıtlarını ve açık kimliklerini saptamak için fotoğraflı
nüfus cüzdanı, pasaport veya sürücü belgesi örneklerini, yerleşim yeri
belgelerini, vergi kimlik numaralarını, tacir olanların ayrıca ticaret sicili
kayıtlarını, esnaf ve sanatkâr olanların ise esnaf ve sanatkâr sicili
kayıtlarını almak ve çek hesabının kapatılması hâlinde bunları, hesabın
kapatıldığı tarihten itibaren on yıl süreyle saklamakla yükümlüdür. Yerleşim
yeri yurt dışında bulunan kişiler, bankaya kendileri ile ilgili olarak
Türkiye’de bir adres bildirmek zorundadır. Çekin karşılığının tamamen veya
kısmen bulunmaması hâlinde, çek düzenleyenin bankaca bilinen adresleri, talebi
hâlinde hamile verilir. (1) (2)
––––––––––––––
(1) 31/1/2012
tarihli ve 6273 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle, bu fıkrada yer alan “adlî
sicil” ibaresi “Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası” şeklinde değiştirilmiş ve
metne işlenmiştir.
(2) 15/7/2016 tarihli ve 6728 sayılı Kanunun 61 inci maddesi ile bu fıkrada yer
alan “Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası kayıtlarını,” ibaresi “Risk Merkezi ile
adli sicil kayıtlarını ve” şeklinde, değiştirilmiştir.
10498
(3) Çek
hesabı ilgilinin, vekilin veya yasal temsilcisinin imzası olmadan açılamaz. Çek
hesabı açılmasını veya mevcut çek hesabından çek defteri verilmesini isteyen
kişi, her defasında tacir veya esnaf ve sanatkâr olup olmadığı ve kendisi
hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı bulunmadığı hususunda bankaya
yazılı beyanda bulunur. Tüzel kişiler adına verilecek beyannamede ayrıca, tüzel
kişinin yönetim organında görev yapan, temsilcisi olan veya imza yetkilisi olan
kişilerin çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı bulunmadığı belirtilir. (Ek cümleler: 15/7/2016-6728/61 md.) Muhatap
banka; gerçek veya tüzel kişi adına açılması talep olunan çek hesaplarında
bunların, sermaye şirketlerinde ayrıca yönetim organında görev yapanlar ile
ticaret siciline tescil edilen şirket yetkililerinin çek hesabı açma yasağının
bulunmadığı hususunu kontrol ederek, yasağın bulunmadığına ilişkin sorgulama
sonucunu muhafaza eder. Bankalar çek hesabı açtıkları kişiler ile çek hesabı
sahibi tüzel kişi ise hesap açılış tarihi itibarıyla tüzel kişi tarafından
bildirilen işlem yetkililerini 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret
Kanununun 780 inci maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen sisteme kaydeder.
(4) Hakkında çek düzenleme ve çek hesabı
açma yasağı kararı bulunan gerçek kişinin, yönetim organında görev yaptığı veya ticaret siciline
tescil edilen yetkilisi olduğu tüzel
kişiye çek defteri verilmez. (1)
(5)
Çek defterleri bankalarca bastırılır.
(6)
Çek defterlerinin baskı şeklini belirleyen esaslar, Maliye Bakanlığı, Türkiye
Bankalar Birliği ve Türkiye Katılım Bankaları Birliğinin görüşü alınarak,
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca Resmî Gazete’de yayımlanacak tebliğle
düzenlenir. Tacir olan ve tacir olmayan kişilere verilecek çekler ile hamiline
düzenlenecek çekler, açıkça ayırt edilebilecek biçimde bastırılır. Hamiline
düzenlenecek çekler için sadece bu çeklere ilişkin işlemlerin işlendiği ayrı
çek hesapları açılır. Hamiline düzenlenecek çeklerde, hamiline çek defteri
yapraklarının kullanılması gerekir. Çek yapraklarının üzerinde “hamiline” ibaresi
matbu olarak yer alır.
(7)
Çek defterinin her bir yaprağına;
a)
Çek hesabının numarası,
b)
Çek hesabının bulunduğu banka şubesinin adı,
c)
Çek hesabı sahibi gerçek kişinin adı ve soyadı, tüzel kişinin adı,
ç)
Çek hesabı sahibi gerçek veya tüzel kişinin vergi kimlik numarası,
d) (Ek: 31/1/2012-6273/1 md.) Çekin
basıldığı tarih,
e) (Ek: 15/7/2016-6728/61 md.) Çek hesabı
sahibi gerçek kişi ise Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası; tüzel kişilerde ise
varsa Merkezi Sicil Kayıt Sistemi (MERSİS) numarası,
f) (Ek: 15/7/2016-6728/61 md.) Çek hesabı
sahibi ile düzenleyenin farklı kişiler olması hâlinde, ayrıca düzenleyenin
Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası,
yazılır.
(8)
Tüzel kişi adına çek düzenleyen kişinin adı ve soyadı, düzenlenen çek üzerine
açıkça yazılır.
(9)
Türk Ticaret Kanunundaki unsurları taşıması kaydıyla, düzenlenen çekin bu
maddede yer alan koşullara aykırı olması çekin geçerliliğini etkilemez.
(10)
Çek hesabı, ancak sahibinin veya yasal temsilcisinin yazılı talebi ya da
mevduat veya katılım fonu zamanaşımı süresinin dolması üzerine kapatılabilir.
Çek hesabı kapatıldıktan sonra, üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre
kanunî ibraz süresi içinde ibraz edilen çekler karşılıksızdır işlemine tabi
tutulur.
(11)
Esnaf ve sanatkâr odalarına kayıtlı olanlardan, tacir kişilere özgü çek hesabı
açtıranlar hakkında bu Kanunun tacirlere ilişkin hükümleri uygulanır.
_________________________
(1) 15/7/2016 tarihli ve 6728 sayılı Kanunun 61 inci maddesi ile bu fıkrada
yer alan “yaptığı, temsilcisi veya imza”
ibaresi “yaptığı veya ticaret siciline tescil edilen” şeklinde
değiştirilmiştir.
10498-1
İbraz,
ödeme, çekin karşılıksız olduğunun tespiti ve gecikme cezası (1)
MADDE 3 – (1) Karşılığı bulunan çek, hesabın bulunduğu muhatap
bankanın herhangi bir şubesine ibraz edildiğinde hamilin varsa vergi kimlik
numarası saptandıktan sonra ödenir. Ancak çek, hesabın bulunduğu şubeden başka
bir şubeye ibraz edildiğinde, o şubece karşılığı sorulmak suretiyle ödenir.
(2)
“Karşılıksızdır” işlemi, muhatap bankanın hamile kanunen ödemekle yükümlü
olduğu miktarın dışında, çek bedelinin karşılanamayan kısmıyla sınırlı olarak
yapılır.
(3)
Muhatap banka, ibraz eden düzenleyici dışındaki hamile, süresinde ibraz edilen
her çek yaprağı için;
a)
Karşılığının hiç bulunmaması hâlinde,
1)
Çek bedeli bin Türk Lirası veya üzerinde ise bin Türk Lirası,
2)
Çek bedeli bin Türk Lirasının altında ise çek bedelini,
b)
Karşılığının kısmen bulunması hâlinde,
1)
Çek bedeli bin Türk Lirası veya altında ise, çek bedelini aşmamak koşuluyla,
kısmî karşılığı bin Türk Lirasına tamamlayacak bir miktarı,
2)
Çek bedeli bin Türk Lirasının üzerinde ise, çek bedelini aşmamak koşuluyla,
kısmî karşılığa ilave olarak bin Türk Lirasını,
ödemekle yükümlüdür. Bu husus, hesap
sahibi ile muhatap banka arasında çek defterinin teslimi sırasında yapılmış
olan dönülemeyecek bir gayri nakdî kredi sözleşmesi hükmündedir. Bu fıkradaki
miktar, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayımlanan fiyat endekslerindeki
yıllık değişmeler göz önünde tutularak Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası
tarafından her yıl Ocak ayında belirlenir ve Resmî Gazete’de yayımlanır.
(4)
Hamilin talepte bulunması hâlinde, karşılıksızdır işlemi; çekin arka yüzüne
tahsil için bankaya ibraz edildiği tarih, hesap durumu, bankanın yükümlülüğü
çerçevesinde ödediği miktar ve ibraz eden gerçek kişinin adı ve soyadı
yazılmak, bu kişinin tüzel kişi adına bedeli tahsil etmesi hâlinde bu husus
belirtilmek ve bu kişi ile birlikte banka yetkilisi tarafından imzalanmak
suretiyle yapılır. Banka tarafından ödenen miktar düşüldükten sonra karşılıksız
kalan tutar açıkça belirtilir. Hamilin imzalamaktan kaçınması hâlinde,
karşılıksızdır işlemi yapılmaz.
–––––––––
(1)31/1/2012 tarihli ve 6273 sayılı Kanunun
2 nci maddesiyle, bu maddenin üçüncü fıkrasında yer alan “altıyüz” ibareleri
“bin” şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
10499
(5)
Muhatap bankanın üçüncü fıkraya göre ödemekle yükümlü olduğu tutar dahil, kısmî
ödemenin hamil tarafından kabul edilmemesi hâlinde, ikinci fıkra hükmüne göre
karşılıksızdır işlemi yapılır; ibraz tarihi ile ödememe nedeni çekin üzerine
yazılır ve çek, üzerine imzası alınarak hamiline geri verilir; ön ve arka
yüzünün fotokopisi banka tarafından saklanır. Çek hesabında hiç karşılığın
bulunmaması ve hamilin sadece muhatap bankanın üçüncü fıkraya göre ödemekle
yükümlü olduğu tutarın ödenmesini talep etmesi hâlinde de bu fıkra hükmüne göre
işlem yapılır.
(6)
Muhatap bankanın üçüncü fıkraya göre ödemekle yükümlü olduğu tutar dahil kısmî
ödeme hâlinde, çekin ön ve arka yüzünün onaylı fotokopisi ücretsiz olarak
hamile verilir. Çek hamili, bu fotokopiyle müracaat borçlularına veya kambiyo
senetleri hakkındaki takip usullerine başvurabileceği gibi, icra mahkemesine şikâyette bulunurken dilekçesine bu fotokopiyi ekleyebilir ve
bunu icra daireleri ile mahkemelerde ispat aracı olarak kullanabilir. Mahkeme
veya icra dairesinin istemi hâlinde çekin aslı bu mercilere gönderilir. (1)
(2)
(7)
Banka;
a)
Çekin karşılığının hesapta bulunmasına rağmen hamiline ödenmesinin
geciktirilmesi,
b)
Kanunen ödemekle yükümlü olduğu miktarın hamile ödenmesinin geciktirilmesi,
hâllerinde,
çek hamiline, her geçen gün için binde üç gecikme cezası öder. Bu hâllerde
4/12/1984 tarihli ve 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun
hükümleri uygulanmaz.
(8)
Üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihinden önce ibraz edilen çekin
karşılığının Türk Ticaret Kanununun 707 nci maddesi uyarınca kısmen veya
tamamen ödenmemiş olması hâlinde, bu çekle ilgili olarak hukukî takip yapılamaz.
İleri düzenleme tarihli çekle ilgili olarak hukukî takip yapılabilmesi için,
çekin üzerindeki düzenleme tarihine göre kanunî ibraz süresi içinde bankaya
ibraz edilmesi ve karşılıksızdır işlemine tabi tutulması şarttır.
(9) (Ek: 31/1/2012-6273/2 md.) Çekin,
üzerinde yazılı baskı tarihinden itibaren beş yıl içinde ibraz edilmemesi
hâlinde, muhatap bankanın üçüncü fıkraya göre ödemekle yükümlü olduğu tutara
ilişkin sorumluluğu sona erer.
(10) (Ek: 15/7/2016-6728/62 md.) Lehine
karekodlu çek düzenlenen lehdar, teslim aldığı çeki Türk Ticaret Kanununun 780
inci maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen sisteme kaydeder. Karekodlu çekin
sisteme kaydedildiği tarihten sonra çek düzenleyen tüzel kişinin
temsilcilerinde meydana gelen değişiklikler, çek hesabı sahibi tüzel kişinin sorumluluğunu
ortadan kaldırmaz.(3)
Bankaların bildirim yükümlülüğü
MADDE 4 – (1) Hamiline çek hesabı sahiplerinin açık kimlikleri,
adresleri, vergi kimlik numaraları, bu hesaplardan ödeme yapılan kişilere ait
bu bilgiler ile bu kişilere yapılan ödemelerin tutarları ve üzerinde vergi
kimlik numarası bulunmayan çeklere ilişkin bilgiler, ilgili bankalar tarafından, dönemler itibarıyla, Gelir İdaresi Başkanlığına elektronik ortamda bildirilir. Bildirim
dönemleri ve süreleri Türkiye Bankalar Birliği ve Türkiye Katılım Bankaları
Birliğinin görüşleri alınarak Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından belirlenir.
–––––––––––––
(1) 31/1/2012 tarihli ve 6273 sayılı Kanunun 2 nci
maddesiyle, bu fıkrada yer alan “şikâyette” ibaresi “talepte” şeklinde değiştirilmiş
ve metne işlenmiştir.
(2) 15/7/2016 tarihli ve 6728
sayılı Kanunun 62 nci maddesi ile bu fıkrada
yer alan “Cumhuriyet Başsavcılığına talepte” ibaresi “icra mahkemesine
şikâyette” şeklinde değiştirilmiş olup 6728 sayılı Kanunun 76 ncı maddesiyle bu
düzenlemenin 31/12/2017 tarihinde yürürlüğe gireceği hüküm altına alınmıştır.
(3) 15/7/2016 tarihli ve 6728
sayılı Kanunun 76 ncı maddesi ile bu düzenlemenin 31/12/2017 tarihinde
yürürlüğe gireceği hüküm altına alınmıştır.
10500
(2) Tacir tüzel kişi veya onun
faaliyetleri ile ilişkilendirilmek kaydıyla, tüzel kişinin gerçek kişi
ortakları, ortakların ilgili bulunduğu veya tüzel kişinin veya ortaklarının
etkisi altında bulundurduğu gerçek kişiler ile tüzel kişinin yönetim organında
görev alan veya temsilcisi sıfatını taşıyan gerçek kişiler adına açılmış olan
çek hesapları, tacir tüzel kişiye ait kabul edilir. Söz konusu ilişkinin
varlığına yönelik emarelerin bulunması hâlinde, hesabın bulunduğu banka şubesi
durumu Gelir İdaresi Başkanlığına bildirir.
(3) Bankalar, hamiline çek
defteri yaprağını kullanmadan hamiline çek düzenlendiğini tespit etmeleri
hâlinde, mevcut delilleriyle birlikte durumu, tespit tarihinden itibaren en geç
bir hafta içinde Cumhuriyet başsavcılığına ve Gelir İdaresi Başkanlığına bildirmekle
yükümlüdür.
Ceza sorumluluğu, çek düzenleme ve çek
hesabı açma yasağı (1)
MADDE 5 – (1) (Değişik: 15/7/2016-6728/63 md.)
Üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz süresi içinde
ibrazında, çekle ilgili olarak “karşılıksızdır” işlemi yapılmasına sebebiyet
veren kişi hakkında, hamilin şikâyeti üzerine, her bir çekle ilgili olarak,
binbeşyüz güne kadar adli para cezasına hükmolunur. Ancak, hükmedilecek adli
para cezası; çek bedelinin karşılıksız kalan miktarı, (…)(2) az
olamaz. Mahkeme ayrıca, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına; bu yasağın
bulunması hâlinde, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının devamına
hükmeder. Yargılama sırasında da resen mahkeme tarafından koruma tedbiri olarak
çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına karar verilir. Çek düzenleme ve çek
hesabı açma yasağı, çek hesabı sahibi gerçek veya tüzel kişi, bu tüzel kişi
adına çek keşide edenler ve karşılıksız çekin bir sermaye şirketi adına
düzenlenmesi durumunda ayrıca yönetim organı ile ticaret siciline tescil edilen
şirket yetkilileri hakkında uygulanır. Koruma tedbiri olarak verilen çek
düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararlarına karşı yapılan itirazlar
bakımından 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun 353 üncü
maddesinin birinci fıkrası hükmü uygulanır. Bu suçtan dolayı açılan davalar
icra mahkemesinde görülür ve İcra ve İflas Kanununun 347, 349, 350, 351, 352 ve
353 üncü maddelerinde düzenlenen yargılama usulüne ilişkin hükümler uygulanır.
Bu davalar çekin tahsil için bankaya ibraz edildiği veya çek hesabının açıldığı
banka şubesinin bulunduğu yer ya da hesap sahibinin yahut şikâyetçinin yerleşim
yeri mahkemesinde görülür. (2)
–––––––––––––––
(1) Bu madde başlığı “Ceza sorumluluğu, çek
düzenleme ve çek hesabı açma yasağı” iken, 31/1/2012 tarihli ve 6273 sayılı
Kanunun 3 üncü maddesiyle “Çek düzenleme
ve çek hesabı açma yasağı“ şekilde değiştirilmiştir olup daha sonra 15/7/2016 tarihli ve 6273 sayılı Kanunun
63 üncü maddesiyle metne işlendiği
şekilde değiştirilmiştir.
(2) 10/10/2017 tarihli ve 30206 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesinin 26/7/2017 tarihli ve E.: 2016/191,
K.: 2017/131 sayılı Kararı ile, bu fıkranın ikinci cümlesinde bulunan “çekin
üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz tarihinden
itibaren işleyecek 3095 sayılı Kanuna göre ticari işlerde temerrüt faizi oranı
üzerinden hesaplanacak faizi ile takip ve yargılama gideri toplamından” ibaresi
iptal edilmiştir.
10500-1
(2) (Mülga: 31/1/2012-6273/3 md.; Yeniden
düzenleme: 15/7/2016-6728/63 md.) Birinci fıkra hükmüne göre çek
karşılığını ilgili banka hesabında bulundurmakla yükümlü olan kişi, çek hesabı
sahibidir. Çek hesabı sahibinin tüzel kişi olması hâlinde, bu tüzel kişinin
mali işlerini yürütmekle görevlendirilen yönetim organının üyesi, böyle bir
belirleme yapılmamışsa yönetim organını oluşturan gerçek kişi veya kişiler, çek
karşılığını ilgili banka hesabında bulundurmakla yükümlüdür. Birinci fıkra
uyarınca hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilenler, yasaklılıkları
süresince sermaye şirketlerinin yönetim organlarında görev alamazlar. Ancak,
hakkında yasaklama kararı verilenlerin mevcut organ üyelikleri görev
sürelerinin sonuna kadar devam eder.
(3)
Çek hesabı sahibi gerçek kişi, kendisi adına çek düzenlemek üzere bir başkasını
temsilci veya vekil olarak tayin edemez. Gerçek kişinin temsilcisi veya vekili
olarak çek düzenlenmesi hâlinde, bu çekten dolayı hukukî ve cezai sorumluluk çek hesabı sahibine aittir. (1)(2)
(4) (Mülga: 31/1/2012-6273/3 md.)
(5)
Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı ile ilgili olarak, herhangi bir
adres değişikliği bildiriminde bulunulmadığı sürece ilgilinin çek hesabı
açtırırken bildirdiği adrese 11/2/1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat
Kanununun 35 inci maddesine göre
derhal tebligat çıkarılır.
Adresin bankaya yanlış bildirilmesi veya fiilen terkedilmiş olması hâlinde de,
tebligat yapılmış sayılır.
(6)
Hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilmiş olan kişi,
elindeki bütün çek yapraklarını ait olduğu bankalara iade etmekle yükümlüdür.
Bu kişi adına yeni bir çek hesabı açılamaz.
(7) Hakkında çek düzenleme ve çek hesabı
açma yasağı kararı verilmiş olan kişi, kararın kendisine tebliğ edildiği
tarihten itibaren on gün içinde, düzenlemiş bulunduğu ve henüz karşılığı tahsil
edilmemiş olan çekleri, düzenleme tarihlerini, miktarlarını ve varsa
lehtarlarını da göstermek suretiyle, muhatap bankaya liste hâlinde vermekle
yükümlüdür.
________________
(1) 31/1/2012 tarihli ve 6273 sayılı Kanunun 3
üncü maddesiyle, bu fıkrada yer alan “hukukî ve cezaî sorumluluk” ibaresi “hukukî
sorumluluk ile idarî yaptırım sorumluluğu” şeklinde değiştirilmiş ve metne
işlenmiştir.
(2) 15/7/2016 tarihli ve 6728 sayılı Kanunun 63 üncü maddesi ile bu fıkrada yer alan “sorumluluk ile idarî yaptırım
sorumluluğu” ibaresi “ve cezai sorumluluk” şeklinde değiştirilmiştir.
10501
(8) (Değişik: 15/7/2016-6728/63 md.) Çek
düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararına ilişkin bilgiler, güvenli
elektronik imza ile imzalandıktan sonra, Adalet Bakanlığı Ulusal Yargı Ağı
Bilişim Sistemi (UYAP) aracılığıyla MERSİS ile Risk Merkezine elektronik
ortamda bildirilir. Hakkında çek hesabı açma yasağı kararı verilen kişiler,
Risk Merkezi tarafından bankalara bildirilir. Bu bildirimler ile bankalara
yapılacak duyurulara ilişkin esas ve usuller, Adalet Bakanlığının uygun görüşü
alınarak Risk Merkezi tarafından belirlenir.
(9) (Mülga: 31/1/2012-6273/3 md.; Yeniden
düzenleme: 15/7/2016-6728/63 md.) Karşılıksız kalan bir çekle ilgili olarak yapılan
yargılama neticesinde mahkeme tarafından beraat, ceza verilmesine yer olmadığı,
davanın düşmesi veya davanın reddine karar verilmesi hâlinde, aynı kararda, çek
düzenleme ve çek hesabı açma yasağının kaldırılmasına karar verilir. Çek
düzenleme ve çek hesabı açma yasağının kaldırılmasına ilişkin kararların
kesinleşmesi üzerine, bu kararlar, MERSİS ile Risk Merkezine sekizinci
fıkradaki usullere göre bildirilir ve ilan olunur.
(10) (Değişik: 15/7/2016-6728/63 md.)
Birinci fıkrada tanımlanan suç nedeniyle, ön ödeme, uzlaşma ve hükmün
açıklanmasının geri bırakılmasına ilişkin hükümler uygulanmaz.
(11) (Mülga: 31/1/2012-6273/3 md.; Ek: 15/7/2016-6728/63
md.) Birinci fıkra uyarınca verilen adli para cezalarının ödenmemesi
durumunda, bu ceza, 13/12/2004 tarihli ve 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik
Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun 106 ncı maddesinin üçüncü fıkrasında yer
alan kamuya yararlı bir işte çalıştırma kararı verilmeksizin doğrudan hapis
cezasına çevrilir.
Etkin pişmanlık ve çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının kaldırılması (1)
MADDE 6 – (Değişik: 15/7/2016-6728/64
md.)
(1) Karşılıksız
kalan çek bedelinin, çekin üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre
kanunî ibraz tarihinden itibaren işleyecek 3095 sayılı Kanuna göre ticarî
işlerde temerrüt faiz oranı üzerinden hesaplanacak faizi ile birlikte tamamen
ödeyen kişi hakkında,
a) Yargılama
aşamasında mahkeme tarafından davanın düşmesine,
b)
Mahkûmiyet hükmünün kesinleşmesinden sonra mahkeme tarafından hükmün bütün
sonuçlarıyla ortadan kaldırılmasına,
karar
verilir. Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının kaldırıldığı, MERSİS ile
Risk Merkezine 5 inci maddenin sekizinci fıkrasındaki usullere göre bildirilir
ve ilan olunur.
(2)
Şikâyetten vazgeçme hâlinde de birinci fıkra hükmü uygulanır.
(3) Kişi,
mahkûm olduğu cezanın tamamen infaz edildiği tarihten itibaren üç yıl ve her
halde yasağın konulduğu tarihten itibaren on yıl geçtikten sonra, hükmü veren
mahkemeden çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının kaldırılmasını isteyebilir;
mahkemenin vereceği karara itiraz edebilir. Bu itiraz bakımından İcra ve İflas
Kanununun 353 üncü maddesinin birinci fıkrası hükmü uygulanır. Çek düzenleme ve
çek hesabı açma yasağının kaldırılmasına ilişkin karar kesinleştiğinde, yasağın
kaldırıldığı, MERSİS ile Risk Merkezine 5 inci maddenin sekizinci fıkrasındaki
usullere göre bildirilir ve ilan olunur.
––––––––––––––––––
(1) Bu madde
başlığı “Etkin pişmanlık ve yasak kararının kaldırılması” iken, 31/1/2012 tarihli ve 6273 sayılı Kanunun 4 üncü maddesiyle “Çek düzenleme ve çek hesabı açma
yasağının kaldırılması” şeklinde değiştirilmiştir olup daha sonra 15/7/2016 tarihli ve 6273 sayılı
Kanunun 64 üncü maddesiyle metne
işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
10502
Diğer ceza hükümleri
MADDE 7 – (1) Tacirin ticarî
işletmesiyle ilgili iş ve işlemlerinde, tacir olmayan kişinin çek defterini
kullanarak çek düzenleyen ve düzenleten kişi altı aydan iki yıla kadar hapis
cezası ile cezalandırılır.
(2) Tacir olmayan kişiye tacir kişiye verilmesi gereken çek defteri veren banka
görevlisi hakkında elli günden yüzelli güne kadar adlî para cezasına
hükmolunur.
(3) 2 nci maddenin üçüncü fıkrasındaki yükümlülüğe aykırı olarak bankaya gerçek
dışı beyanda bulunan kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis cezası ile
cezalandırılır. Beyanname almadan veya beyannameye rağmen, hakkında çek
düzenleme ve çek hesabı açma yasağı bulunan kişiye veya bu kişinin yönetim
organında görev yaptığı veya temsilcisi ya da imza yetkilisi olduğu tüzel
kişiye çek defteri veren banka görevlileri elli günden yüzelli güne kadar adlî
para cezası ile cezalandırılır.
(4) Kısmen veya tamamen karşılığı bulunmayan çekle ilgili olarak, talebe
rağmen, karşılıksızdır işlemi yapmayan banka görevlisi, şikâyet üzerine bir
yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(5) Karşılığı tahsil edilmek üzere bankaya ibraz edilen çekin karşılığının
hesapta mevcut olmasına rağmen, hamile ödemede bulunmayan ya da bankanın
kanunen ödemekle yükümlü olduğu miktarı hamile ödemeyen banka görevlisi,
şikâyet üzerine bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(6) Hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilmiş olan kişi,
buna rağmen çek düzenlerse, fiil daha ağır cezayı gerektiren başka bir suç
oluşturmadığı takdirde, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile
cezalandırılır.
(7) Hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilmiş olan kişi
adına çek hesabı açan banka görevlisi, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile
cezalandırılır.
(8) Çek defteri basmaya veya bastırmaya kanunen yetkili kılınanlar dışında çek
defteri basanlar ve bastıranlar iki yıldan beş yıla kadar hapis ve binbeşyüz
güne kadar adlî para cezasıyla cezalandırılır.
(9) Hamiline çek defteri yaprağını kullanmadan hamiline çek düzenleyen kişi, bu
aykırılığı içeren her bir çekle ilgili olarak, Cumhuriyet savcısı tarafından
üçyüz Türk Lirasından üçbin Türk Lirasına kadar idarî para cezası ile
cezalandırılır. (1)
(10) 2 nci maddenin, sağlanması ve saklanması gereken bilgi ve belgelere
ilişkin hükmüne aykırı hareket edilmesi veya çekin karşılıksız çıkması
dolayısıyla hamili tarafından talep edilmesi üzerine düzenleyicinin banka
kayıtlarındaki adreslerinin kendisine verilmemesi hâlinde, ilgili bankaya
Cumhuriyet savcısı tarafından beşyüz Türk Lirasından beşbin Türk Lirasına kadar
idarî para cezası verilir.
Hesaben ödeme
MADDE 8 – (1) Türkiye Cumhuriyet
Merkez Bankası, çeklerin banka şubeleri arasında hesaben ödenmesini sağlayacak
tüzel kişiliği haiz sistemi kurmaya ve gözetimi altında yürütmeye yetkilidir.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, bu yetkiyi uygun göreceği başka bir kuruluş
aracılığıyla da kullanabilir.
(2) Hesaben ödeme sisteminin kuruluş ve işleyişi, Türkiye Cumhuriyet Merkez
Bankasınca çıkarılacak ve Resmî Gazete’de yayımlanacak bir yönetmelikle
düzenlenir.
–––––––––––––––
(1) 31/1/2012
tarihli ve 6273 sayılı Kanunun 5 inci maddesiyle, bu fıkrada yer alan
“bir yıla kadar hapis” ibaresi “Cumhuriyet savcısı tarafından üçyüz
Türk Lirasından üçbin Türk Lirasına kadar idarî para” şeklinde değiştirilmiş ve
metne işlenmiştir.
10503
(3) Yönetmelikte belirtilen esaslar çerçevesinde çeklerin fizikî olarak ibraz
edilmeksizin sadece çek bilgileri üzerinden bankalararası takas odaları
aracılığı ile elektronik ortamda muhatap bankaya gönderilerek işlem görmesi,
6762 sayılı Türk Ticaret Kanununun 710 uncu maddesine göre takas odasına ibraz
hükmündedir.
(4) Takas odaları aracılığıyla ibraz edilmiş çekler için, 3 üncü maddenin
üçüncü fıkrasında belirlenen sorumluluk miktarı dâhil, kısmî ödeme yapılmaz. Bu
durum, muhatap bankanın sorumluluk tutarını ödeme yükümlülüğünü ortadan
kaldırmaz. Ancak, takas odaları aracılığıyla ibraz edilen çekin, hesapta
yeterli karşılığının olmadığının belirlenmesi hâlinde muhatap banka tarafından,
hesapta bulunan kısmî karşılık tutarı, çeki ibraz eden hamil lehine onbeş gün
süreyle bloke edilir.
Yürürlükten kaldırılan mevzuat
MADDE 9 – (1) 19/3/1985 tarihli ve
3167 sayılı Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamillerinin Korunması
Hakkında Kanun ile 26/2/2003 tarihli ve 4814 sayılı Çekle Ödemelerin
Düzenlenmesi ve Çek Hamillerinin Korunması Hakkında Kanunda Değişiklik
Yapılmasına İlişkin Kanunun geçici 1 ilâ geçici 5 inci maddeleri yürürlükten
kaldırılmıştır.
Geçiş hükümleri
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Bankalar, Türkiye
Cumhuriyet Merkez Bankasınca bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir
ay içinde, 2 nci maddeye göre yayımlanacak tebliğde belirlenen esaslara uygun
olarak yeni çek defterleri bastırırlar.
(2) Bankalar, 1/7/2010 tarihine kadar müşterilerine yeni çek defterlerini verir
ve ellerindeki eski çek defterlerini imha ederler.
(3) Bankaların müşterilerine verdikleri eski çek defterleriyle ilgili olarak,
3167 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanmasına devam olunur. 26/9/2004 tarihli ve
5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 7 nci maddesi hükmü saklıdır.
(4) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar 3167 sayılı Kanunun 16 ncı
maddesinde tanımlanan suçtan dolayı açılmış olan davalar bakımından asliye ceza
mahkemesinin görevi devam eder.
(5) 31/12/2011 tarihine kadar, üzerinde yazılı düzenleme tarihinden önce çekin
ödenmek için muhatap bankaya ibrazı geçersizdir.
(6) Bu Kanunun 5 inci maddesinin sekizinci fıkrası uyarınca yapılacak
bildirimler, 1/7/2010 tarihine kadar yazılı ortamda yapılabilir.
(7) Bu Kanunla yürürlükten kaldırılan 3167 sayılı Kanunun 6 ncı maddesi
uyarınca kurulmuş olan Bankalararası Takas Odaları Merkezi, bu Kanunun 8 inci
maddesinde öngörülen tüzel kişiliği haiz sistem kuruluncaya kadar faaliyetlerine
devam eder ve yeni kurulacak tüzel kişiliğe herhangi bir işleme gerek
kalmaksızın devrolunur. Yeni kurulacak tüzel kişilik bu devir nedeniyle doğacak
her türlü vergi, resim, harç ve fondan muaftır.
GEÇİCİ MADDE 2 – (1) 3167 sayılı
Kanunun 16 ncı maddesinde tanımlanan suçtan dolayı, 1/11/2009 tarihi
itibarıyla, haklarında soruşturma veya kovuşturma başlatılmış ya da kesinleşmiş
bir hükümle mahkûm olan kişilerin;
10504
a) Şikâyetçi ile belirledikleri miktarın belirli vadelerde ödenmesi hususunda
anlaşmaya varmaları ve anlaşmanın bir nüshasının şikâyetçi veya yasal
temsilcisi tarafından Cumhuriyet başsavcılığına veya mahkemeye verilmesi
hâlinde, anlaşmada öngörülen süre kadar soruşturma veya kovuşturmanın
durmasına, hükmün infazının ertelenmesine veya durdurulmasına karar verilir.
Anlaşmaya varılmış olması, şikâyetçi bakımından şikâyetin geri alınması
sonucunu doğurmaz.
b) Bu Kanunun 6 ncı maddesi hükmüne göre ödenmesi gereken miktarı belirli
vadelerde ödeyeceğini taahhüt etmesi ve taahhütnamenin, kendisi veya yasal
temsilcisi tarafından Cumhuriyet başsavcılığına veya mahkemeye verilmesi
hâlinde, anlaşma aranmaksızın, taahhütnamede belirtilen süre kadar, soruşturma
veya kovuşturmanın durmasına, hükmün infazının ertelenmesine veya durdurulmasına
karar verilir. Bu durumda, ödeme süresi, taahhütnamenin yapıldığı tarihten
itibaren iki yılı geçemez. Taahhütnamede yer alacak birinci yıl taksidi, borcun
üçte birinden az olamaz. Taahhütnamenin bir örneği alacaklıya gönderilir.
(2) Birinci fıkrada yazılı anlaşma veya taahhütnamenin en geç 1/4/2010 tarihine
kadar düzenlenmiş ve mercîlerine verilmiş olması şarttır. Birinci fıkranın (b)
bendinden yararlanan kişi, taahhütnamede belirttiği süre içinde şikâyetçi ile
anlaşmaya varması ve bu anlaşmanın bir nüshasının şikâyetçi veya yasal
temsilcisi tarafından mercilerine verilmiş olması hâlinde, aynı fıkranın (a)
bendi hükmünden yararlanır.
(3) Soruşturma veya kovuşturmanın durması hâlinde dava zamanaşımı; hükmün
infazının ertelenmesi veya durdurulması hâlinde ise ceza zamanaşımı işlemez.
(4) Anlaşmanın gereği gibi ifa edilmiş veya bu Kanunun 6 ncı maddesi hükmüne
göre ödenmesi gereken miktarın ödenmiş olması hâlinde; kovuşturmaya yer
olmadığına, davanın düşmesine veya hükmün bütün sonuçlarıyla ortadan
kaldırılmasına karar verilir.
(5) Şikâyetçinin başvurusu üzerine, anlaşma veya taahhüde uyulmadığının tespiti
hâlinde, soruşturmaya, kovuşturmaya veya hükmün infazına devam edilir.
(6) Soruşturma veya kovuşturması durdurulan ya da hükmün infazı ertelenen veya
durdurulan kişi hakkında Ceza Muhakemesi Kanununun 109 uncu maddesinin üçüncü
fıkrasının (a) bendinde yer alan adlî kontrol tedbirine karar verilebilir.
GEÇİCİ MADDE 3 – (Ek: 31/1/2012-6273/6 md.)
(1) Bankalar, Türkiye Cumhuriyet Merkez
Bankasınca bu maddenin yayımı tarihinden itibaren bir ay içinde 2 nci maddeye
göre yayımlanacak tebliğde belirlenen esaslara uygun olarak yeni çek defterleri
bastırırlar.
(2) Bankalar, 31/12/2012 tarihine kadar
müşterilerine yeni çek defterlerini verir ve ellerindeki eski çek defterlerini
imha ederler.
(3) Bu Kanunun bu maddenin yayımı
tarihinden önce yürürlükte bulunan hükümleri ile mülga 3167 sayılı Kanun
hükümleri gereğince düzenlenmiş olan eski çeklerin hukukî geçerliliği devam
eder.
(4) Bankaların müşterilerine verdikleri
eski çek defterleriyle ilgili olarak, muhatap bankanın 3 üncü maddenin üçüncü
fıkrasına göre ödemekle yükümlü olduğu tutara ilişkin sorumluluğu 30/6/2018
tarihinde sona erer.
10504-1
(5) 31/12/2020 tarihine kadar,
üzerinde yazılı düzenleme tarihinden önce çekin ödenmek için muhatap bankaya
ibrazı geçersizdir. (1)
(6) Bu maddenin yayımı tarihinden
önce verilen çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararlarına ilişkin
kayıtlar, 6 ncı maddede düzenlenen yasağın kaldırılmasına ilişkin şartlar
oluşuncaya kadar Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasında tutulmaya devam olunur.
(7) Bu Kanun hükümlerine göre suç
karşılığı uygulanan yaptırımı, idarî yaptırıma dönüştürülen fiiller nedeniyle,
a) Soruşturma evresinde bulunan
dosyalar hakkında Cumhuriyet başsavcılığınca,
b) Kovuşturma evresinde bulunan
dosyalar hakkında mahkemece,
idarî yaptırım kararı verilir.
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığında bulunan dosyalar hakkında Yargıtay
Cumhuriyet Başsavcılığınca, Yargıtayın ilgili dairesinde bulunan dosyalar
hakkında ise ilgili dairece, bu Kanuna göre işlem yapılmak üzere dava dosyası
hükmü veren mahkemeye gönderilir ve bu mahkeme tarafından duruşma yapılmaksızın
karar verilir
a) Soruşturma evresinde bulunan
dosyalar hakkında Cumhuriyet başsavcılığınca,
b) Kovuşturma evresinde bulunan
dosyalar hakkında mahkemece,
idarî yaptırım kararı verilir. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığında
bulunan dosyalar hakkında Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığınca, Yargıtayın
ilgili dairesinde bulunan dosyalar hakkında ise ilgili dairece, bu Kanuna göre
işlem yapılmak üzere dava dosyası hükmü veren mahkemeye gönderilir ve bu
mahkeme tarafından duruşma yapılmaksızın karar verilir.
GEÇİCİ MADDE 4-
(Ek:
15/7/2016-6728/65 md.)
(1) Bu
maddenin yürürlüğe girmesinden önce verilen çek düzenleme ve çek hesabı açma
yasağına ilişkin kayıtlar, bu Kanun gereğince silinmesini gerektiren şartlar
oluşuncaya kadar Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasında tutulmaya devam olunur.
Yürürlük
MADDE 10 – (1) Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 11 – (1) Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
__________________
(1) 28/11/2017tarihli ve 7061 sayılı Kanunun
100üncü maddesiyle bu fıkrada yer alan “31/12/2017” ibaresi “31/12/2020” olarak
değiştirilmiştir.
10504-2
5941 SAYILI KANUNA EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN
MEVZUATIN VEYA ANAYASA MAHKEMESİ TARAFINDAN VERİLEN İPTAL KARARLARININ YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHLERİNİ GÖSTERİR LİSTE
Değiştiren
Kanunun/KHK’nin veya İptal Eden Anayasa Mahkemesi Kararının Numarası
|
4688 sayılı
Kanunun değişen veya iptal edilen maddeleri
|
Yürürlüğe
Giriş Tarihi
|
6273
|
2, 3, 5, 6, 7, Geçici Madde 3
|
3/2/2012
|
6728
|
2, 5, 6, Geçici Madde 4
|
9/8/2016
|
3
|
31/12/2017
|
|
Anayasa Mahkemesinin
26/7/2017 tarihli ve E.: 2016/191, K.: 2017/131
sayılı Kararı
|
5
|
10/10/2017
|
7061
|
Geçici Madde 3
|
5/12/2017
|
Kaynak: http://www.mevzuat.gov.tr
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder